بهره وری نیــروی انـســانــی

 

بهره وری نیــروی انـســانــی

بهره وری نیــروی انـســانــی

تلاش براي بهبود و استفاده موثر و كارآمد از منابع گوناگون چون نيروي كار سرمايه، مواد، انرژي و اطلاعات، هدف تمامي مديران سازمانهاي اقتصادي و واحدهاي توليدي صنعتي و مؤسسات خدماتي مي باشد.

 وجود ساختار سازماني مناسب، روشهاي اجرائي كارآمد، تجهيزات و ابزار كار سالم، فضاي كار متعادل و از همه مهمتر نيروي انساني واجد صلاحيت و شايسته از ضرورياتي مي باشند كه براي نيل به بهره وري مطلوب بايد مورد توجه مديران قرار گيرد .

مشاركت كاركنان در امور و تلاشهاي هوشيارانه و آگاهانه آنان همراه با انضباط كاري مي تواند بر ميزان بهره وري و تعمير براي بهبود بهره وري بويژه در يك محيط متلاطم و توأم با نا امني تأثير گذار باشد .

روح فرهنگ بهبود بهره وري بايد در كالبد سازمان دميده شود كه در آن ميان نيروي انساني هسته مركزي را تشكيل مي دهد.

تاریخچه بهره وری

بهبود بهره وری موضوعی بوده است که از ابتدای تاریخ بشر و در کلیه نظامهای سیاسی و اقتصادی مطرح بوده است.

اما تحقیق در مورد چگونگی افزایش بهره وری بطور سیستماتیک و در چهارچوب مباحث علمی تحلیلی از حدود ۲۰۰ سال پیش به این طرف بطور جدی مورد توجه اندیشمندان قرار گرفته است.

واژه « بهره وری» ریاضیدان و اقتصادان فرانسوي نخستین بار بوسیله فرانسوا کنه بکار برده شد.

این اقتصاد دان فرانسوی اینگونه تعریف کرد :

” اقتدار هر دولتی را منوط به افزایش بهره وری در  بخش کشاورزی می دانست. “

تعاريف علوم مختلف از بهره وري

• علم اقتصاد :

بهره وري ، مهارت در توسعه انساني و سودآوري است .

• علم اجتماعي :

بهره وري ، قابليت انجام امور امروز بهتر از ديروز بطور مداوم مي باشد .

• علم صنعت :

 بهره وري ، بهبود وضع موجود و استفاده موثر از عوامل توليد مي باشد .

• علم شيمي:

هره وري ،استفاده از كاتاليزورهاي مناسب در جهت تسريع روند توليدمي باشد

• علم فيزيك :

بهره وري ، بالا بردن توان( راندمان ) كار با توجه به كميت و كيفيت كالا يا خدمات مي باشد.

**از نظر يك مدير يا كارفرما بهره وري يعني كارايي بيشتر با صرف منابع كمتر و در نتيجه افزايش سود از طريق توليد محصول بيشتر.

• بطور کلی :بهره وري نوعي نگرش خلاق در جهت بهبود و پويايي وضع موجود از طريق بالا بردن كميت و كيفيت ، اثربخشي ، سودآوري متناوب كار و جلب رضايت نيروي انساني مي باشد .  

تغییر نگرش بهره وری

• نگرش قدیم به بهره وری :

تأکید بر مدیریت منابع موجود  ( توجه عمده به درون سازمان )

• نگرش جدید به بهره وری :

طرح ایده های نو، خلق محصولات جدید و داشتن مشتریان متنوع و توجه به بازار و رقبا و استفاده ازتوانایی های بالفعل و بالقوه سازمان برای استفاده از فرصت ها و مقابله با تهدید ها

نتیجه :

 ایجاد سازمانی هوشمند و انعطاف پذیر و آگاه از محیط

نقش اثر بخشی در بهره وری:

• میزانی كه فعالیت های برنامه ریزی شده تحقق یافته و نتایج برنامه ریزی شده بدست آمده است را اثر بخشی مینامند .
• منظور از عبارت بالا این است که هرگاه شاخص هایی مرتبط با برنامه ریزی و با محوریت زمان داشته باشیم، مولفه اثر بخشی در فرایند بهره بری رخ نمایی میکند .
• شاخص هایی مانند: مدت زمان تولید، تحویل به موقع ، برنامه ریزی، مدت زمان رسیدگی به شکایات مشتری و ….

نقش کارایی در بهره وری

• رابطه میان نتایج بدست آمده با منابع استفاده شده.
• منظور از عبارت بالا این است که هرگاه شاخص هایی مرتبط با کار و منابع تعریف کردیم، یا هرگاه صحبت از پول به میان آمد، از نقش کارایی صحبت کرده ایم.
• بعنوان مثال: اتمام پروژه با بودجه مصوب، استفاده از حداقل نیروی انسانی، هزینه های تعمیرات و نگهداری و ….

عوامل ایجاد بهره وری

سطـوح بهره وری

سطح فردی:

بهره وری در سطح فردی به معنی استفاده بهینه از مجموعه استعدادها و توانایی های بالقوه انسان و نعمت های الهی در طول زندگی شخصی واجتماعی است.

سطح سازمانی :

مشخص می شود که یک سازمان چقدر خوب از منابعی که دراختیار دارد مانند انسان ، سرمایه ، ماشین ، مواد و تکنولوژی برای رسیدن به اهداف ( تولیدخدمت یا کالا ) استفاده می کند .

سطح ملی :

مشخص می شود که یک ملت از آنچه در اختیار دارد( مانند معادن وذخایر زیرزمینی ،تکنولوژی، زمین، شرایط اقلیمی ، جمعیت ، سرمایه ،) برای دستیابی به اهداف ملی چقدر خوب استفاده می کند.

عواملی که در بهره وری نقش دارند

بهره وري نيروي انسانی

تا اوایل 1950 تصور می شد که عامل اساسی وعمده درپیشرفت کشورها وجود سرمایه های فیزیکی و مادی بوده و دلیل عقب ماندگی کشورهای در حال توسعه کمبود این منابع می باشد و به همین علت این کشورها در صدد جذب و به دست آوردن سرمایه های مادی تلاش کردند و این عمل باعث وابستگی بیشتر و تخریب بنیانهای اقتصادی، فرهنگی و سیاسی این کشورها شد .

امروزه مسلم شده آنچه توسعه ی پایدار را به دنبال دارد نهادهای اداری قوی و کارآمد است و این نهادها از سرمایه های انسانی کارآمد، متخصص و قوی برخوردارند. 

منابع انساني به عنوان عنصر رقابتي و راهبردي

ارائه محصولات و خدمات متفاوت و متمايز، كاهش هزينه ها، خلاقيت و نوآوري و افزايش رقابت پذيري از مزاياي وجود منابع انساني ماهر، با تجربه ، خلاق و با نشاط است !

ديدگاه درست نسبت به كاركنان

در سازمان نیروی انسانی یکی از موثر ترین منابع شناسایی میشود .

 ویژگی این منبع :

عوامل موثر بر بهره وری نیروی انسانی

در تعيين عوامل مؤثر بر بهره وري نظرات متفاوتي وجود دارد و هر يك از دانشمندان و صاحب نظران عواملي را به عنوان عامل موثر مشخص كرده اند.

به طور اجمال عواملي چون آموزش شغلي مستمر مديران و كاركنان، ارتقاء انگيزش ميان كاركنان براي كار بهتر و بيشتر، ايجاد زمينه هاي مناسب بطور ابتكار و خلاقيت مديران و كاركنان، برقراري نظام مناسب پرداخت مبتني بر عملكرد و همچنین  برقراري نظام تنبيه و تشويق و …موثرند.

نقش مديريت در بهره وري

پایه گذاری نظام بهره ور، حاکمیت ودرونی کردن بهره وری در سازمان (بجای تربیت فرد بهره ور) از وظایف اصلی مدیران است.

مدیران ، عامل اصلی انجام مأموریت ها و آرمانهای سازمان و مسئول رفع نیاز مشتریان اند. بنابراین آنها هستند که میتوانند باعث بهره وری یا عدم بهره وری سازمان شوند .

نقش مديريت در بهره وري

الف: نحوه سازماندهي و اجراي آن:

به وظايف متعارف مديران چون (برنامه ريزي، سازماندهي و نظارت) همراه با تصميم گيري در مورد سرمايه گذاري و انتخاب تكنولوژي مربوط است.

ب: فراهم كردن فرصتهاي خوب براي استفاده موثر از نيروي كار:

عدم استفاده موثر باعث از دست رفتن انگيزه افراد مي شود.

گسترش فرصتها از طريق بهبود سيستماتيك و متوازن ساختار و فرهنگ سازماني ، الگوهاي مديريت و روابط كارگر_مديريت تامين كرد.

اقدامات مدیریتی مهم برای بهبود بهره وری :

1ـ تعیین اهداف درست و منطقی و الویت بندی آنها در قالب یک طرح جامع با هدف بهبود مستمر در روند تولید خدمت یا کالا .

2ـ برنامه ریزی برای استفاده کامل از مجموع منابع قابل دسترس ، منابع انسانی ، منابع مادی ، منابع معنوی و اعتبارات همگی مستلزم نقش آفرینی در سناریو راهبردی سازمان  میباشند .

4ـ سرمایه گذاری برای توسعه سازمان در ابعاد مختلف مبتنی بر نتایج تحقیقات و ارزیابی های علمی و جامع

5ـ سعی در حـذف موانـع ، تنگناها ، مقـررات ناکـارآمد و حـل مشکلات فراراه بهبود و  ارتقاءبهره وری

6ـ هماهنگی وایجاد ارتباطات مناسب افقی و عمودی در سـازمان برای کمک به هم افزایی واحـدهای مختلـف در جـهت تحقـق  اهداف سازمان 2+2=5

8ـ نظارت بر کیفیت و کمیـت فعـالیت هـا بـا توجـه به اهـداف تعیین شده از طریق نظام های سنجش واندازه گیری ارزیابی اثر بخشی ساختار سازمان ،روش های انجام کـار ، سیستم هـا، خط مشی ها ورویه ها ی بکار گرفته شده

9ـ ایجاد فضا و جو سازمانی مناسب برای رشد و توسعه حرکت بهره وری

ویژگی منابع انسانی بهره ور

• دارای نگرش مثبت
• خلاق ونوآور ( پیشنهادات و ایده های خوبی ارائه می کند)
• توسعه طلب / توسعه یاب
• دارای اعتماد بنفس و شهامت در سطح بالا
• علاقمند وافر به آموزش و یادگیری و کسب تجربه
• سلامت روانی
• کنجکاو و جستجوگر
• دقت و حساسیت نسبت به محیط و تغییرات آن ( بویژه  نسبت به مواردی که در نظر دیگران عادی به نظر می رسد)
• دلگرمی و امید به آینده
• پیش قدم در قبول مسئولیت و رویارویی با مسائل
• قدرت جلب حس اعتماد و اطمینان دیگران
• عادت به تفکر قبل از عمل
• توجه و تمرکز برعوامل قابل کنترل بجای بزرگ کردن عوامل غیر قابل کنترل
• استفاده مؤثر از زمان
• انگیزش و نگرش درست نسبت به كار
• دارا بودن روابط خوب با دیگران

نتیجه گیری

کارآیی به معنای استفاده بهینه از امکانات سازمان برای دستیابی به اهداف، و اثربخشی به معنای انتخاب درست اهداف است.

هرجا که بحث هدف و دستیابی به هدف مطرح است با بحث اثربخشی سروکار داریم مدیری اثربخش است که بتواند هدف سازمان را تامین کند اما بحث کارایی بحث چگونگی رسیدن به هدف است نحوه انجام کار و کیفیت مطرح است.

بهبود بهره وري كاري براي متخصصان نيست بلكه بايد بخشي از همه كارهاي سازمان و به نوعي فرهنگ سازماني باشد .

منابع انساني به عنوان عنصر رقابتي و راهبردي و راهبردی سازمان ها بشمار میروند !

مدیریت موفق می تواند با اجرای طرح های لازم و ایجاد انگیزش های مناسب در کارکنان از طریق اعطای پاداشهای مادی، تفویض اختیار ، ایجاد فضایی دوستانه و رابطه مبتنی بر همکاری بین خود و کارکنان در بهبود بهره .وری مؤثر باشد.